Związek Harcerstwa Polskiego 
5 listopada 2025
W Kostiuchnówce odsłonięto wystawę upamiętniającą harcerzy - ofiary zbrodni katyńskiej. Wystawa ma na celu upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej, której 85. rocznica przypada w roku 2025 – ogłoszonym przez Sejm RP „Rokiem Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc“. W kolejnych tygodniach będzie prezentowana w Polsce młodzieży szkolnej.
Zbrodnia katyńska to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w naszej historii, którego konsekwencje –zagłada polskich elit – działaczy społecznych, nauczycieli, naukowców, urzędników) były dotkliwie odczuwane w wymiarze narodowym i państwowym przez długie lata. W treści wystawy przywołano pamięć o pomordowanych jeńcach obozów sowieckich, skupiając się na wybranej grupie osób – harcerzach i instruktorach harcerskich z ziemi łódzkiej. Prezentując wybrane postacie, głównie z pokolenia twórców harcerstwa i pierwszych polskich skautów - podkreślono ich wkład w odzyskanie Niepodległej, czyli udział w Legionach Polskich, Polskiej Organizacji Wojskowej, odradzającym się Wojsku Polskim (wojnie polsko-bolszewickiej).
W miejscach kaźni, wśród niemal 22 tysięcy ofiar – polskich żołnierzy, policjantów, urzędników – znalazło się wiele osób, które w latach trzydziestych XX wieku lub jeszcze wcześniej były związane z harcerstwem. Ruch harcerski od zarania swego istnienia łączy patriotyczne wychowanie młodzieży z walką o niepodległość kraju. W okresie II Rzeczypospolitej Związek Harcerstwa Polskiego jako organizacja propaństwowa kształtował postawy obywatelskie i patriotyczne, wychowywał ludzi zaangażowanych, aktywnych społecznie i zawodowo. Instruktorzy harcerscy – harcmistrzowie i podharcmistrzowie, w znacznej części uczestnicy walk o niepodległość z lat 1914-1921 – należeli do elit społecznych w swoich środowiskach. Z szeregów harcerskich rekrutowało się wielu zawodowych oficerów, a także oficerów rezerwy – przedstawicieli rozmaitych prestiżowych profesji, aktywnych w życiu społecznym; instruktorzy harcerscy stanowili potężną siłę wychowawczą oddziałującą na młodsze pokolenia. Wielu instruktorów i dawnych harcerzy (skautów) walczyło w Legionach Polskich i brało udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako żołnierze Armii Ochotniczej, do której ZHP ogłosił w swoich szeregach powszechną mobilizację – ujawnienie takiej przeszłości było dla przebywających w sowieckiej niewoli szczególnie niebezpieczne. W okresie II Rzeczypospolitej dłuższa czy krótsza przynależność do harcerstwa była naturalnym etapem społecznej i patriotycznej edukacji. Niestety, kompletnej listy harcerzy-ofiar zbrodni katyńskiej nie da się już zapewne ustalić.
W treści wystawy skupiono się na prezentacji wybranych kilkunastu sylwetek, ich życiowego dorobku, wkładu w pracę Związku Harcerstwa Polskiego. Wystawa zachęca do refleksji nad ich biografiami, postawami, wyznawanymi wartościami. Odbiorca może uzmysłowić sobie, jak wielkie straty – w konsekwencji ich eksterminacji – poniosły nie tylko rodziny, ale również państwo, naród, a także harcerstwo.
* * *
DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW
NARODOWEGO INSTYTUTU POLSKIEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ZA GRANICĄ POLONIKA
